Oude Beroepen & Ambachten

Gepubliceerd door op

Beroepen van toen

De ontwikkelingen van de moderne tijd zorgden ervoor dat veel ambachtelijke beroepen zijn verdwenen. Veel oude beroepen zijn dan ook zeldzaam geworden. Sommige beroepen zijn vervangen door andere banen of gewoon vergeten. In dit artikel hebben wij een aantal verdwenen beroepen voor je uitgelicht.

Oude beroepen lijst

Dit zijn 13 oude ambachten en beroepen:

  • Mosselman
  • Oesterman
  • Marskramer
  • Melkboer aan huis
  • Kruikenzeiker
  • Kolenboer
  • Rattenvanger
  • Porder
  • Touwslagerij
  • Kruidenier
  • Bakker aan huis
  • Molenaar
  • Loodklopper

De meeste oude beroepen en ambachten bestaan niet meer en zijn ook niet meer vervangen voor andere beroepen. Het zijn dan ook echt verdwenen beroepen.

De mosselman

Zeg ken jij de mosselman…? In dit oude kinderliedje wordt er gezongen over de mosselman die in Scheveningen woont. Ook al lijkt het alsof de mosselman uit het straatbeeld is verdwenen, toch is dat niet helemaal waar. De mosselmannen- en vrouwen hebben nu gewoon een andere naam. Het zijn mosselkwekers geworden. Vooral in kustplaatsen, zoals Yerseke, zijn bedrijven gevestigd die mosselen kweken en ze leveren aan restaurants en winkelketens.

Oesterman

De kans bestaat dat je nog nooit van het woord oesterman hebt gehoord. Vroeger was de oesterventer net zoiets als de mosselman. Nu is de oesterman- of vrouw vooral een entertainer. Zo kun je oestermannen-en vrouwen inzetten voor een feest of evenement. Ze maken oesters open en serveren de oesters op diverse manieren aan de gasten.

Marskramer

Marskramer is een van de oude beroepen die niet meer bestaan. Tegenwoordig is het woord marskramer vooral bekend van de bekende winkelketen, maar het was eeuwenlang een beroep. De marskramer was een kleine verkoper met verschillende producten die hij in zijn korf (mars) vervoerde. Hij reisde met zijn producten naar steden en kermissen om zijn producten te verkopen. Het beroep van marskramer hoort vooral bij de middeleeuwse beroepen.

Melkboer aan huis

Vanaf de 19e eeuw verscheen de melkboer in het straatbeeld. Het was toen gebruikelijk dat de melkboer aan huis kwam om zijn zuivelproducten te leveren. Sinds de opkomst van de supermarkten halverwege de 20e eeuw, verdween de melkboer aan huis langzaamaan uit het straatbeeld.

Kruikenzeiker

Kruikenzeikers is een van de beroepen uit de gouden eeuw. Veel mensen komen de naam kruikenzeiker tegen tijdens het carnaval in Tilburg. De inwoners van deze stad noemen zichzelf dan Kruikezeikers. Deze grappige titel dankt zijn oorsprong aan het oude beroep uit de middeleeuwen. Vroeger kende deze regio veel textielfabrieken. Heel veel inwoners uit spaarden toen urine in kruiken. Vervolgens werd de urine verkocht om wol mee te wassen. Urine bestaat voor 93.3 procent uit water en slechts voor 6.7 procent uit vaste stoffen. Een derde van de vaste stoffen bestaat uit de stof ureum. Door die stof komt na een chemisch proces ammoniak in de urine. De kruikenzeikers verkochten de urine, zodat de urine gebruikt kon worden om geschoren wol met te wassen en te reinigen.

Kolenboer

Het beroep kolenboer is een van de oude ambachten die helemaal verdwenen is. Tot de jaren zestig van de 20e eeuw was het beroep van kolenboer nog bekend onder het volk. De kolenboer ging langs de huizen en voorzag huishoudens van kolen. Hij verkocht de kolen per mud en stopte kolen in de kelder of het kolenhok. Eén mud stond toen gelijk aan zes zakken. Het beroep van kolenboer was een zwaar beroep. Hij moest veel sjouwen met zware zakken steenkool of bruinkool en de zakken wogen gemiddeld 35 kilo. De meeste kolenboeren kregen dan ook nek- en rugklachten. Paard en wagen zorgden voor verlichting. Na de Tweede Wereldoorlog werd dit vervoersmiddel weer vervangen door een vrachtwagen. Aangezien steeds meer huishoudens werden voorzien van centrale verwarming, verdween het beroep van kolenboer.

Rattenvanger

De rattenvanger is een van de bekendste, oude beroepen. Dit komt vooral door het bekende liedje ‘de rattenvanger van Hamelen’. Een rattenvanger ving ratten om de rattenpopulatie beperkt te houden. Hij ving de ratten ook om de pest te bestrijden. Ook al bestaat de pest niet meer en is de rattenpopulatie nu zeer beperkt, toch bestaat het beroep van rattenvanger nog steeds. Zo worden in Nederland muskusratten bestreden. Eigenlijk zijn dit geen ratten maar woelmuizen.

Porder

De meeste mensen zetten hun alarm op hun telefoon of tablet, maar dit is natuurlijk niet altijd mogelijk geweest. Vroeger, toen er nog geen elektriciteit was en de wekker ook nog niet was uitgevonden, maakte de porder je wakker om op tijd op te staan. Dit was een lopende wekservice. De porder tikte toen met zijn porstok op je raam of deur. Met de komst van de wekker en de elektriciteit is de beroep helemaal verdwenen.

Porders waren vooral werkzaam in grote steden, waar mensen woonden die op tijd op hun werk moesten zijn. Soms huurden bedrijven de porders in om ervoor te zorgen dat het personeel op tijd op het werk kwam, maar meestal werd de porder door een familie ingehuurd. Vaak had de porder nog een andere baan. Verder was het beroep vooral erg populair onder vrouwen die wat bij wilden verdienen, zoals weduwen. Sinds de jaren dertig van de vorige eeuw is het beroep uit het straatbeeld verdwenen.

Touwslager

Het beroep van touwslager is een van de beroepen van vroeger die niet meer bestaan. De touwslager draaide garen tot strengen met een slagmechanisme. Met behulp van een klos draaide hij de strengen tot een touw. De meeste touwslagers deden hun werk in de openlucht, overdekt in een soort tent, op een speciale touwslagerij of op een lijnbaan. Het touw werd gebruikt voor zeilschepen. Om deze reden waren touwslagers vooral werkzaam in havensteden als Rotterdam en Amsterdam. Het beroep touwslager is verdwenen. Tegenwoordig worden de touwen machinaal geproduceerd.

Kruidenier

De bekendste supermarkt van Nederland, Albert Heijn, was ooit een kleine kruidenier. Het beroep kruidenier ontstond al in de 16e eeuw. De kruideniers werden toen ‘crudeners’ genoemd en waren een combinatie tussen een drogist en een apotheker. Aan het eind van de 17e eeuw kwam hier een einde aan, omdat kruideniers toen geen geneeskundige artikelen meer mochten verkopen. Vanaf toen specialiseerden de kruideniers zich in de verkoop van droge levensmiddelen. Door de komst van de supermarkten in de 20e eeuw is het beroep van kruidenier helemaal verdwenen.

Bakker aan huis

Het beroep van bakker is al eeuwenoud en bestaat nog steeds. Vroeger was er ook de bakker aan huis. Dit was een bakker die brood aan de deur bezorgde. Hij schreef de inkopen in een boekje en rekende een keer per week af. Het beroep van bakker aan huis is een tijdje verdwenen, maar is weer in opkomst. Er zijn steeds meer bedrijven of bakkers die brood aan huis leveren. Zo kan je je bestelling online doorgeven, zodat het brood dezelfde dag of de volgende dag bij je wordt thuisbezorgd.

Molenaar

De molenaar is een van de verdwenen beroepen uit de gouden eeuw. De molenaar was onmisbaar, maar na de Tweede Wereldoorlog waren er steeds minder molenaars nodig en raakte het beroep uit de gratis. De molenaar draaide niet alleen de wieken, maar maalde ook het graan. In windstille periodes verrichte hij onderhoud en voerde hij reparaties uit aan de molen. In de vorige eeuw verdwenen veel molenaars, omdat de elektrische motoren en stoommachines toen hun intrede deden. Er waren toen minder molens nodig om graan te malen of water te pompen. Tegenwoordig bestaan er nog wel vrijwillige molenaars.

Loodklopper

Een loodklopper, loodslager of loodpletter was een werkman die het lood plette. Hij sloeg het lood met een hamer plat tot platen. Dit deed hij op een harde steen, de Liasteen. Loodklopper behoort tot de verdwenen beroepen.

Heb je vragen over een van de oude beroepen of over een ander beroep of een opleiding? Stel je vraag hieronder of praat met ons mee via de reacties onderaan deze pagina.

Auteur
Met veel plezier doe ik research en schrijf ik artikelen omtrent beroeps- en werkgerelateerde onderwerpen. Heb je een leuk onderwerp voor mij of wil je meer van mij komen te weten, bekijk mijn profiel voor al mijn publicaties.

Doe mee met het gesprek! Er zijn al 49 reacties op: “Oude Beroepen & Ambachten”

  1. Wat precies deed een siroopbrander? Een van mijn voorvaderen beoefende dit beroep (N. Holland).

    Bedankt,
    Met vriendelijke groet

    Beantwoorden
  2. ik ben bezig met voorouder onderzoek en ben iemand in de familie tegen gekomen en als beroep was hij een darmenslijmer. kan iemand mij vertellen wat voor beroep dat is want ik ben erg benieuwd.

    Beantwoorden
  3. Ik kwam in de 19e eeuw het beroep panmaker tegen, en wel bij de kinderen van een schoenmaker.
    Is dat inderdaad een beroep, een deeltaak in de schoenmakerij?

    Beantwoorden
  4. Goedemorgen
    Ik kom in een trouwakte van 1820 een getuigen tegen die
    kleppenier is.
    Weet u welk beroep dit is?
    Mvrgr
    Petra Bakker-de Heer

    Beantwoorden
    • Waarschijnlijk een nachtwaker die de buurt snachts wakker maakte in geval van brand.
      Dat deed hij met een zgn. klepper; een dikke houten plaat (50 x 20 x 5cm) met daar midden onder haaks er aan een dik stokje als handvad,
      en op de plaat zat in het midden met een scharnier waaraan een houten hamer.
      Door het geval nu krachtig heen en weer te zwaaien, vloog de hamer heen en weer en klapte op de plaat; bam-bam bam-bam
      maakte in de stille nacht van die tijd in een dorp een hels kabaal.

  5. Nog even gezocht op Meier deze aanduiding zit nog ergens in mijn hoofd. Meier is een bestuurder” regelaar” rentmeester/ pachter. Meierij is een ambtgebied /schout/drost/ baljuw is een persoon die de baas vertegenwoordigd. Baljuwschap. Dank U graag gedaan.

    Beantwoorden
    • Gevonden Atie. Googl op zoutzieder zie je ook afbeeldingen. Zout water laten koken en het zout gebruiken b.v. voor de visserij kristalliseren.

  6. ik vond ergens in een bevolkingsregister van Poppel, begin negentiende eeuw het beroep ‘kacherder’, kunt u mij vertellen wat dat beroep inhield?

    Beantwoorden
  7. In het adresboek voor Rotterdam 1817-1820 komt onder andere voor “Paulus, [H ] Houttelder en Fruitmeter. gr. Draay,steeg A 112.” het gaat hier over meneer H [hendricus ?] Paulus mdie aan de Grote Draaysteeg woont huisnummer A 112. Hij heeft als beroep ” Houttelder en Fruitmeter”. Ik kan dat beroep niet thuis brengen of zelfs maar verzinnen wat het zou betekenen. Heeft u een suggestie ?

    Beantwoorden
  8. Hallo,

    Vroeger werkten meerdere generaties bij eenzelfde [familie]bedrijf en werd kennis van vader op zoon overgedragen. Voor mijn onderzoek naar kennisoverdracht t.a.v. vakmanschap ben ik zoekende naar literatuur e.d. over hoe vroeger kennis, vakmanschap en in het werk opgedane ervaringen werden overgedragen.

    Weet u misschien of daar überhaupt literatuur over bestaat?

    Beantwoorden
  9. Ik ben mijn stamboom aan het uitzoeken en kom het beroep van CUSTUS. De man die dit beroep uitoerfende woode in Rotterdam omstreeks 1863.

    Enig idee wat dat is?

    Alvast dank

    Hans Bellingwout

    Beantwoorden
  10. Ik heb een grote koperen pan die gebruikt kan worden om boven open vuur te hangen en op die manier met gebruik makend van planten strengen wol te verven. Nu zit er een schuur onderin die pan, en zoek ik een ketellapper.

    Beantwoorden
  11. Vraag: wie weet wat het beroep schuurster is geweest. Ik vind dit beroep vooral in Zeeland en door vrouwen uitgeoefend. Ik doe familieonderzoek en kwam dit beroep dus tegen in het archief van Zeeuws Vlaanderen. Maar ook in Zierikzee.

    Beantwoorden
  12. Een van mijn voorouders was een ellenmaker. Ik kan niet vinden wat dat beroep inhield.Hopelijk kan iemand mij helpen.
    Met vriendelijke dank,
    Peter van Dijk

    Beantwoorden
  13. Leuk zou zijn De Wekker er aan toe te voegen. Een man of vrouw die vroeger door het dorp of stad ging met een lange stok om tegen je raam te tikken om je wakker te maken.

    Beantwoorden
  14. er kan nog wel wat bij: wat te denken van de volgende oude beroepen: schillenboer / voddenman / de stadsomroeper / de scharensliep / ….dit waren voor huishoudens toch belangrijke leveramciers / afnemers net als de tonnenmannen ( faecalienafvoer)

    Beantwoorden
    • Dat was het waterdicht maken van leisteen daken, bijv. van kerken.
      Dit ambacht is nooit verdwenen maar opgegaan in Dakdekker.

  15. Beste allemaal,

    Wat zou dit kunnen betekenen; w. Kijfgragt bij de Aschschuur Leiden (1786)

    Dit vond ik bij het kopje beroep van een persoon

    Met vriendelijke groet,

    Isabel Rapattone

    Beantwoorden
  16. Ik vond in het archief het beroep van porseleinkrabber tegen. Wat hield dat precies in.
    Is er iemand die mij daar een antwoord op geven.

    Hartelijke groet

    Beantwoorden
  17. Goedendag, in een scheidingsakte van mijn overgrootvader kom ik de beroepsomschrijving ‘zandnegotiant’ tegen. Negotiant is een onderhandelaar maar wat is de context van dit beroep?

    Beantwoorden
    • Voeger werd er wit zand op de grond gestrooid. Ik denk dat een zandnegotiant dit van deur tot deur verkocht.

  18. In mijn stamboom kom ik het beroep ‘muilenhoutjesmaker’ tegen voor Jacobus Lensvelt/Lensveld in 1861 in Loon op Zand (NB). Kan iemand mij hierover iets meer vertellen?

    Beantwoorden
    • Schoeisel voor binnenshuis; In de (19)70er jaren weer terug en zag je mieden op die dingen lopen ; houten slippers / voetvorminge houten zolen met een lederen riempje en een hak.

Plaats een reactie