Het beroep anatoom wordt maar door een zeer beperkt aantal gespecialiseerde deskundigen in Nederland beoefend. Veel van deze anatomen zijn actief binnen universitaire instellingen en in veel mindere mate in bijvoorbeeld een ziekenhuis of andere zorginstelling. Een anatoom is een deskundige die veel kennis heeft vergaard over de menselijke anatomie. Dit betekent dat een anatoom veel weet over de structuur van de mens.
In sommige gevallen richt een anatoom zich niet alleen op de structuur van de mens, maar op dat van een veel grotere groep organismen. In zo’n geval speelt ook de organisatie van organismen een belangrijke rol in de kennis die aan anatoom heeft. Op universitaire instellingen kan een anatoom actief zijn als onderzoeker of onderwijzer.
Veel populairder is het beroep patholoog, wat enigszins lijkt op het beroep anatoom. Een patholoog richt zich niet alleen op de structuur van het menselijk lichaam, maar ook op de lichamelijke afwijkingen die veroorzaakt worden door een ziekte. Lichamelijke afwijkingen zijn van invloed op de structuur van het menselijk lichaam of worden juist veroorzaakt door een aangepaste structuur. Dit verklaart waarom het beroep anatoom sterk samenhangt met het beroep patholoog. Veel pathologen hebben kennis die overeenkomt met de kennis van een anatoom. In tegenstelling tot een anatoom zijn pathologen vaak wel actief in de medische wereld.
De werkdag van een anatoom
Doordat er veel kennis is over de opbouw van het menselijk lichaam en de structuur van elementen uit ons lichaam, richt men zich steeds meer op de pathologische anatomie. Tijdens een werkdag van een anatoom die zich richt op de pathologische anatomie, doet de anatoom onderzoek naar zieke organen in het menselijk lichaam. Naast deze gespecialiseerde vorm van anatomie zijn er nog enkele andere richtingen waarvoor een anatoom zou kunnen kiezen. Denk aan een medische anatomie, een chirurgische anatomie en een gynaecologische anatomie. Iedere vorm van anatomie heeft een eigen onderzoeksveld waarin anatomen en pathologen onderzoek doen.
Klinische pathologen zijn veelal werkzaam in het ziekenhuis, waar zij voornamelijk microscopisch onderzoek doen naar weefselmonsters van patiënten. Op basis van deze weefselmonsters probeert een anatoom of patholoog afwijkingen te detecteren, die bepaalde symptomen bij een patiënt kunnen verklaren. Een afwijking in het weefsel van een mens duidt vaak op een bepaalde aandoening. Naast het onderzoeken van weefsel van een levend persoon, kan een patholoog zich daarbij richten op het uitvoeren van obducties.
Een obductie lijkt sterk op het uitvoeren van secties op het menselijk lichaam. Er is echter een belangrijk verschil! Bij een obductie heeft een anatoom of patholoog toestemming van de familie van een overleden persoon nodig, om de obductie uit te mogen voeren. Het uitvoeren van een sectie wordt over het algemeen gedaan op basis van een gerechtelijk oordeel. De toestemming van de familie van een overledene is in dit geval niet noodzakelijk. Het doel van het uitvoeren van obducties en secties op het lichaam van een overledene is het achterhalen van de doodsoorzaak.
Opleiding tot anatoom volgen
Om als anatoom of patholoog aan de slag te kunnen gaan is een universitaire opleiding vereist. Er zijn in Nederland verschillende universiteiten die deze opleiding aan studenten aanbieden. Houd er rekening mee dat er ook een opleiding fysiologie en anatomie is, waarbij men wordt opgeleid tot fysioloog. Dit is een opleiding op hbo-niveau, waarbij anatomie veel oppervlakkiger behandeld wordt. Met deze opleiding worden studenten doorgaans opgeleid tot fysioloog in plaats van anatoom of patholoog. Na het volgen van een hbo-opleiding is het vaak nog wel mogelijk om een vervolgopleiding te volgen op universitair niveau. Dit kan een master of premaster zijn.
Het is sterk aan te raden om na je bacheloropleiding een vervolgopleiding te volgen, om je baankansen te vergroten. Het aantal vacatures voor anatomen en pathologen is relatief klein, waardoor specialistische kennis je baankansen aanzienlijk kan vergroten. Daarbij kom je met deze extra kennis voor meer vacatures in aanmerking. Er zijn verschillende masteropleidingen waarmee je zeer specifieke kennis op kunt doen. Daarbij kun je tijdens een masteropleiding een richting van de anatomie kiezen die bij je interesses past. Denk aan de eerdergenoemde medische anatomie, chirurgische anatomie en gynaecologische anatomie.
Past het beroep anatoom bij mij?
Om te bepalen of het beroep anatoom bij je past is het allereerst belangrijk om voor jezelf te bepalen of het je leuk lijkt om jarenlang onderzoek te doen naar het weefsel van de mens. Tijdens de werkdagen van een anatoom zitten zij voornamelijk binnen in een laboratorium om onderzoek te doen. Enerzijds kan dit erg leuk zijn, omdat je nieuwe ziektes of afwijkingen kunt detecteren voor patiënten. Zo help je een patiënt verder! Anderzijds heb je bij dit beroep weinig sociaal contact met de patiënt zelf. Je voert het onderzoek immers uit in opdracht van een arts of ziekenhuis.
Je zou het sociale contact tijdens je werkdagen kunnen vergroten door als anatoom voor een universitaire instelling te gaan werken. Bij universitaire instellingen geven anatomen vaak colleges en helpen zij studenten bij het uitvoeren van onderzoeken. Ook kun je als anatoom zelf onderzoeken voor een universiteit uitvoeren. Houd er rekening mee dat het aantal vacatures voor een dergelijke baan zeer beperkt is.
Vacatures voor het beroep anatoom
Als anatoom kan het lastig zijn om een geschikte vacature te vinden, ondanks het feit dat er verschillende websites bestaan waarop vacatures voor medici worden aangeboden. Dit komt mede door het feit dat het aantal anatomen in Nederland zeer beperkt is en dat zij over het algemeen doorgaan tot hun pensioen. Doordat er geen extra anatomen benodigd zijn, komen er relatief weinig banen vrij door de jaren heen.
Om je baankansen te vergroten is het raadzaam om je naast de anatomie ook op de pathologie te richten. Voor een patholoog worden meer vacatures aangeboden, omdat er op verschillende plekken vraag naar pathologen is. Als patholoog kun je aan de slag in medische instellingen (zoals een ziekenhuis), kun je aan de slag in het laboratorium van onderzoeksbureaus, of kun je voor de Nationale Politie werken. Het is van je interesses afhankelijk welk type baan als patholoog het beste bij je past. Doorgaans hebben pathologen en anatomen veel met elkaar gemeen.