Het beroep ambtenaar is een eeuwenoud beroep, wat dateert van de tijd rond de late middeleeuwen. Door de jaren heen heeft het beroep zich steeds verder ontwikkeld en nog steeds kiezen veel mensen voor het beroep ambtenaar. Ten tijde van de late middeleeuwen werden de ambtenaren aangesteld als dienaren van hun vorst. Pas aan het begin het van 19e eeuw werd de ambtenarij in Europa voor het eerst aan de staat onderworpen. Een van de historische ontwikkelingen die aan de moderne vorm van het beroep ambtenaar bijgedragen heeft was de Franse Revolutie.
Hoewel het beroep ambtenaar veel lijkt op andere alledaagse beroepen, bestaan er een aantal essentiële verschillen. Het verschil zit hierbij voornamelijk in de aanstelling van een ambtenaar. Zo wordt een ambtenaar aangesteld door de overheid, in plaats van door een werkgever (op basis van een arbeidsovereenkomst). Deze aanstelling van een ambtenaar wordt in een besluit vastgelegd. Ondanks het feit dat het verschil tussen een werknemer met een arbeidsovereenkomst en een ambtenaar die door de staat wordt aangesteld nog steeds bestaat, neemt het verschil steeds verder af.
De werkdag van een ambtenaar
Een ambtenaar kan op verschillende niveaus actief zijn. Zo kan een ambtenaar in Nederland voor de rijksoverheid werken, voor een provincie, een gemeente, een waterschap of bij instellingen die in handen van de staat zijn. De werkdag van een ambtenaar verschilt dus sterk per ambtenaar, omdat niet iedere ambtenaar bij hetzelfde type organisatie werkzaam is. Afhankelijk van de functie die een ambtenaar heeft draagt deze ook wel de naam rijksambtenaar, provincieambtenaar, gemeenteambtenaar, politieambtenaar of onderwijsambtenaar. Juist door de diversiteit aan mogelijkheden die het beroep ambtenaar je biedt, is het beroep erg afwisselend en blijft het uitdagend.
De grens tussen een ambtenaar en een werknemer met een arbeidsovereenkomst is steeds minder groot geworden in de afgelopen jaren. Er zijn namelijk ook verschillende semi-overheidsinstellingen in Nederland, waarvan werknemers met een arbeidsovereenkomst ook ambtenaar genoemd worden. Voorbeelden van beroepen die een ambtenaar zou kunnen beoefenen zijn: de president van de Hoge Raad, gerechtsdeurwaarder, conservator, kantonrechter, generaal, planoloog, gezagvoerder, enzovoorts. Het is afhankelijk van de taken die je als ambtenaar uitvoert, hoe je werkdag eruit komt te zien.
Sommige ambtenaren zitten het grootste deel van hun tijd op hun kantoor om bijvoorbeeld administratieve taken op zich te nemen, terwijl andere ambtenaren (zoals een buitengewoon opsporingsambtenaar of iemand van de Nationale Politie) zich voornamelijk tussen de mensen op straat bevinden. Het is van je eigen vaardigheden en interesses afhankelijk welk type ambtenaar het beste bij je past. Ben je bijvoorbeeld erg sociaal en praktisch ingesteld? Of geef je de voorkeur aan rekenkundige, administratieve taken op kantoor? Door de diversiteit aan taken die je als ambtenaar uit kan voeren is het aantal vacatures voor het beroep ambtenaar erg groot.
Opleiding tot ambtenaar volgen
Er is geen specifieke opleiding die je tot ambtenaar opleidt. Doordat je als ambtenaar een groot aantal verschillende taken op je kunt nemen, kun je minstens zoveel verschillende opleidingen volgen. De academie voor de Nationale Politie is immers heel iets anders dan een opleiding voor accountants, terwijl je in beide gevallen als ambtenaar aan de slag kunt gaan. Des te breder je opleiding is, des te meer vacatures voor het beroep ambtenaar ook interessant voor je kunnen zijn. Als je kiest voor een specifieke opleiding vergroot dit je baankansen vaak op banen waarvoor het aantal vacatures beperkt is. Daarbij wordt vaak aangeraden om na het volgen van een basisopleiding nog een vervolgopleiding te vervolgen, om je kennis te vergroten.
De opleidingen voor het beroep ambtenaar worden op alle niveaus in Nederland aangeboden. Dit betekent dat je zowel met een mbo-, hbo-, als een wo-opleiding aan de slag kunt gaan als ambtenaar. Houd er rekening mee dat het niveau bepalend is voor de banen die je als ambtenaar kan vervullen. Om als buitengewoon opsporingsambtenaar aan de slag te mogen gaan heb je bijvoorbeeld al voldoende aan een mbo-opleiding, terwijl je voor het werken als rechercheur binnen de Nationale Politie minimaal een hbo-opleiding nodig hebt. In sommige gevallen worden er intern extra opleidingen aangeboden, zodat je na het afronden van een mbo- of hbo-opleiding direct als ambtenaar aan de slag kunt gaan. Op internet vindt je per opleiding voor welke banen je met de opleiding in aanmerking kunt komen. Ook kun je open dagen bezoeken van onderwijsinstellingen om meer te weten te komen over de aangeboden opleiding.
Past het beroep ambtenaar bij mij?
Zoals reeds beschreven werd in dit artikel lopen de banen die je als ambtenaar kunt invullen sterk uiteen. Het verschilt hierdoor sterk per baan of het beroep ambtenaar bij je past! Houd er rekening mee dat er veel vooroordelen zijn over ambtenaren. Zeker de ambtenaren die op een kantoor werken krijgen vaak naar hun hoofd geslingerd dat ze veel minder hard werken dan mensen die banen op basis van een arbeidsovereenkomst invullen. Dit is niet altijd leuk om te horen! Anderzijds zijn de ambtenaren die bijvoorbeeld voor de Nationale Politie, de brandweer, of soortgelijke organisaties werkzaam zijn, verre van lui. Zij moeten immers zorgen voor een veilige omgeving voor iedereen.
Aan het salaris van een ambtenaar zitten bepaalde grenzen, die zijn vastgelegd in het zogenaamde Bezoldingsbesluit Burgerlijke Rechtsambtenaren uit 1984. Hierin staat per salarisschaal beschreven welk salaris een ambtenaar kan verdienen. Het spreekt voor zich dat het van je opleidingsniveau en functie afhankelijk is, in welke salarisschaal je wordt ingedeeld als ambtenaar. Bij private organisaties liggen de salarisschalen lang niet altijd vast, waardoor je daar soms meer kunt verdienen als je goede prestaties aflevert.
Vacatures voor het beroep ambtenaar
Op internet vind je diverse websites waarop vacatures worden aangeboden voor het beroep ambtenaar. Deze vacatures lopen sterk uiteen en worden vaak niet aangeduid met het beroep ambtenaar. Het is raadzaam om naar vacatures te zoeken die aansluiten bij de opleiding die je gevolgd hebt. In de omschrijving van de vacature staat vaak aangegeven of het om een baan als ambtenaar gaat, of dat je bij een private organisatie komt te werken.